Voulez-Vous “Clique Clique” Avec Moi?

Iedereen weet wat ik bedoel als ik het heb over de klik. “We hadden echt een klik” en “het klikte gewoon meteen” zijn uitspraken die we veel horen en zelf ook wel eens gebruiken. Ons als recruitment consultants wordt ook vaak verteld dat die klik belangrijk is. Dat is waar ik het in deze februari editie over ga hebben: Wat zorgt er nou eigenlijk voor dat het klikt? En maakt dat eigenlijk wat uit?

Emeritus professor Cialdini, auteur van de internationale bestseller ‘Invloed’, omschrijft het principe ‘liking’. Onder dit principe valt allereerst het daadwerkelijke ‘liken’; iemand sympathiek vinden is al genoeg om diegene een streepje voor te geven. Overtreffend is de ‘klik’, waarbij twee factoren de klik doen ontstaan. Allereerst geldt dat hoe meer we gemeen hebben met mensen die we net leren kennen, hoe leuker we ze vinden en hoe groter de kans is op een klik. Daarnaast is het voor die klik belangrijk dat de dingen die we gemeen hebben zeldzaam zijn. De kans dat ik met jou een klik heb omdat we allebei een bril dragen is niet zo groot. Er lopen nu eenmaal veel mensen rond met een bril. Maar als je net als ik op een Taylor Swift concert bent geweest dan weet ik zeker dat we beste vrienden worden! Ik bedoel welke volwassene van 26 jaar gaat er nou naar een concert waar iemand zingt over “trouble, trouble, trouble”? We kiezen er niet bewust voor om mensen leuker te vinden met wie we meer gemeen hebben. Dit gebeurt onbewust, zonder dat we het zelf in de gaten hebben. (Hoewel ik heel bewust op zoek ben naar mensen die mijn enthousiasme over Taylor Swift delen en niet 13 jaar zijn. Iemand?)

Een van de gevolgen van ‘liking’ staat in de psychologie bekend als het ‘Halo-Effect’. Het Halo-Effect vertelt ons dat wanneer je iemand die je oppervlakkig kent aardig vindt, je diegene ook op andere vlakken leuker vindt. We vinden diegene aantrekkelijker, competenter, en we wuiven irritante trekjes eerder weg. Ook in sollicitaties gebeurt dit. Als de gesprekspartners een klik hebben is anderhalf uur reistijd wellicht geen probleem meer, terwijl als er geen klik is, tien minuten meer reizen mogelijk een serieus probleem kan gaan vormen.

In 1977 toonden professor Richard Nisbett (verschillende onderscheidingen voor uitzonderlijke bijdragen aan de psychologische wetenschap) en zijn collega professor Timothy DeCamp Wilson met een onderzoek aan dat we ons niet bewust zijn dat we beïnvloed worden door het Halo Effect.

Dit deden ze door 118 studenten te vragen een leraar te beoordelen op grond van een interview van zeven minuten. Er namen twee groepen deel aan dit interview. De ene helft van de studenten kreeg een videointerview te zien waar de leraar zich leuk, warm en vriendelijk gedroeg, terwijl de andere helft diezelfde leraar zag die de vragen onaardig, koud en afstandelijk beantwoordde. Daarna werd hen gevraagd de leraar op een aantal verschillende aspecten te beoordelen, waaronder zijn uiterlijk, competenties en zijn Franse accent.
De eerste groep vond de leraar duidelijk aantrekkelijker, competenter en zijn accent minder storend. De tweede groep vond dezelfde leraar minder aantrekkelijk, minder competent en zijn accent erg vervelend. Zeker geen neutraal oordeel dus! En wat bleek toen ze aan de studenten uit de tweede groep vroegen waar hun negatieve oordeel op gebaseerd was? De studenten waren ervan overtuigd dat ze de leraar minder leuk vonden omdat hij een storend accent had, minder aantrekkelijk was en minder competent leek. Ze hadden dus niet door dat het kwam doordat hij gewoonweg koud en onvriendelijk was geweest! Ze gaven aan de docent dus niet incompetent te vinden omdat hij onaardig was en ze geen klik met hem voelden. Het was juist omgekeerd: ze gaven aan hem onaardig te vinden en geen klik te voelen omdat hij niet competent was. De waardering hoe aardig de studenten de docent vonden was gegrond, want dat zagen ze in de video. De studenten gaven echter de ongegronde waardering (de competentie) als reden voor hun gegronde oordeel (de ‘liking’).
Als recruitment consultant ben je je er nu bij een sollicitatie gesprek waarschijnlijk meer van bewust dat een leuke kandidaat nog niet wil zeggen dat het een goede kandidaat is. Net als dat een ongezellige kandidaat geen slechte kandidaat is. Het is heel menselijk om het verband te leggen, daar zijn we op ingesteld. Soms is die ongezellige kandidaat gewoon een goede, harde werker en is dat waar de onderneming op dit moment het meeste baat bij heeft.

Ga dus niet alleen bij een Taylor Swift concert iedereen die je aanspreekt een baan aanbieden: ten eerste betekent een gebrek aan smaak niet per definitie een gebrek aan vaardigheid en ten tweede is kinderarbeid bij wet verboden.

Dit vind je misschien ook interessant