Gelukkig nieuwjaar! Na de maand van kerstverlichting, lekker eten en knallende champagnekurken is de kater van het oude jaar verdwenen en gaat het nieuwe jaar van start. Ook Fahr-Becker zal een nieuwjaarsduik maken, want aan het begin van het nieuwe jaar kondigen wij hier onze nieuwe maandelijkse blog aan. Op deze plek zullen wij dit jaar met een team van psychologen met diverse expertises onze blik delen op de arbeidsmarkt, kantoorprocessen, koffiezetautomaten en bovenal wetenschappelijk verklaard menselijk gedrag.
In deze blog trappen wij af met optimisme over het nieuwe jaar. Omdat op 4 januari de eerste goede voornemens al met de lege flessen in de glasbak zijn verdwenen dreigt het gevoel van een nieuwe start alweer snel te vervagen. Waar gedragsverandering vaak wordt gezocht in het veranderen van (intrinsieke) motivatie en prioriteiten, geef ik een blik op een ander sterk hulpmiddel: De kracht van de omgeving. Hoewel gemak ons vaak dwingt om de omgeving als excuus voor problemen te gebruiken, zal ik uitleggen waarom een andere omgeving ons gedrag ook positief kan beïnvloeden. Een blog over meer “synergy” op de werkvloer? Nee, het rattenparadijs!
Tijdens de Vietnamoorlog raakten veel westerse soldaten verslaafd aan heroïne. De schattingen lopen uiteen van 10-50% van de soldaten en het gebruik van opiaten werd aangemoedigd door de Vietcong. Het aanzien, het moraal en de fysieke fitheid van de Amerikaanse soldaten daalde hierdoor namelijk aanzienlijk. Daarbij is het gemakkelijk voor te stellen dat door de angst voor de dood en gruwelijkheden die de oorlog met zich meebracht, de soldaten opzoek waren naar een stukje verlichting en geluk. Het grote percentage verslaafde soldaten was een kopzorg voor de Amerikaanse overheid, omdat deze soldaten ook terug zouden keren in de samenleving. Gespierde heroïneverslaafden met een wapentraining die rondliepen in woonwijken was geen rooskleurig vooruitzicht. Lee Robinson was verantwoordelijk voor het in kaart brengen van deze veteranen en deed een verrassende ontdekking. Slechts 5% van de teruggekeerde verslaafde soldaten hield deze verslaving bij terugkeer in stand. Met andere woorden, 95% van de verslaafden kickte zonder verschijnselen direct af bij terugkomst. Hoe kon dit?
In 1980 deed de Amerikaanse onderzoeker Bruce Alexander een studie naar dit fenomeen. Hij zette een rat in een kooi en gaf de optie om water te drinken uit twee flessen, een linkerfles met zuiver water en een rechterfles water gemengd met heroïne en cocaïne. Begrijpelijkerwijs raakten alle ratten verslaafd aan de rechterfles water en werd de linkerfles genegeerd.
Vervolgens bouwde Alexander een rattenparadijs. Een grote kooi, waar 20 ratten met elkaar konden leven, waar speelgoed stond en comfortabele rattenbedjes lagen. Er was een ideale temperatuur en er werden zelfs speciale plekjes ingericht (zonder kaarslicht) om kleine babyratjes te maken. Ook hier kregen de ratten de keuze tussen een fles met zuiver water en een fles met drugswater. Na verloop van tijd kozen de ratten vaker voor het zuivere water en kickten alle ratten af. Geen enkele rat stierf in het paradijs, al is niet bekend of Alexander met meer ratten eindigde dan dat hij begon.. ☺
De studie suggereert dat de omgeving krachtig genoeg is om iemands verslaving (al dan niet per direct) te breken. De verslaafde veteranen keerden terug uit de hel naar hun paradijs op aarde. Deze omgevingsverandering is krachtig genoeg om permanente en acute gedragsverandering teweeg te brengen. Goede voornemens dwingen ons gedrag te veranderen op een vooraf gesteld tijdstip, in een omgeving die niet is veranderd. Zoals de ratten ons leren is het makkelijker om je gewoontes aan te passen in een nieuwe omgeving die je voorgenomen gedrag ondersteunt. Ervaar je stress doordat je altijd je berichten checkt? Verban de smartphone uit de slaapkamer. Heb je als doel om je communicatie vaardigheden verder te ontwikkelen? Ga toch eens die consultancy-functie bekijken. Wil je nieuwe technieken of methoden in je werk gebruiken? Zoek een werkgever met een jaarlijks studiebudget. Zoals gezegd verdwijnen veel goede voornemens enkele dagen nadat deze zijn aangegaan. Omdat onze omgeving niet mee verandert, zullen we altijd tussen het linker of rechterflesje moeten blijven kiezen. Voor verandering in 2016 is het daarom goed om de kracht van de omgeving te gebruiken, door de omgeving aan te passen aan je doel. Bouw dit jaar jouw eigen rattenparadijs, gelukkig nieuwjaar!